RECENSIE UIT ZONE03 ANTWERPEN DECEMBER/JANUARI2005/06
Door MARIE POELS
EEN REIS LANGS DE HORIZON VAN FLEVOLAND
MARIKEN OVERDIJK
Het landschap is al eeuwenlang een bijzonder dankbaar onderwerp voor veel beeldend kunstenaars. Schilders, beeldhouwers, fotografen: ze schilderen vergezichten met bergen en meren en zetten bomen, planten en bloemen op doek (denk aan een Romantische schilder als William Turner, begin 19e eeuw of aan de impressionisten), proberen het prachtige ochtendlicht op een zonnige dag in beeld te vangen of baseren zich op organische vormen voor hun sculpturen.
Ook de Nederlandse Mariken Overdijk laat zich inspireren door buiten. Ze beschouwt het als een ruimte die aan niemand en aan iedereen toebehoort, een plek waar je doorheen wandelt en die je in je opneemt, eentje waar de horizon zich voor je uitstrekt. Het is de horizon die ze tot middelpunt maakt van haar installatie (getiteld:
Hans zei tegen Grietje: “ We zullen de weg wel vinden,…”).In het zo typische, vlakker dan vlakke stukje Nederland wat Flevopolder heet en wat gekenmerkt wordt door groen grasland, rijen bomen en windmolens,, ving ze de weerspiegeling van de horizon in het raam van het busje waarmee ze een route reed. Ze registreerde de trip die zo ‘ontstond’, de reis langs de horizon en projecteert die wel op een heel speciale manier. Uit confrontatieglas(afhankelijk van de lichtbron aan beide kanten transparant dan wel spiegelend) maakte ze een gesloten driehoek, zo dat de buitenkant doorzichtig is en de binnenkant weerspiegelt. In een van de vlakken loopt de video die ze maakte. Sta je aan de buitenkant, dan zie je de reis langs de horizon aan je voorbij trekken in een rechte lijn. Stap je in de installatie, dan begeef je je als het ware in het landschap dat door de weerspiegeling als een stuk taart in partjes overal rond je is. Of zoals Overdijk het zelf zegt in een scriptie die zie samen met het werk(haar eindwerk aan de Nederlandse Rietveldacademie)maakte:’ In de ontmoeting met de horizon, wordt het waarnemen van het landschap een referentiepunt voor de waarnemer zelf. En doordat hij zichzelf kan plaatsen in het landschap, wordt hij wandelaar’.
De roots van Overdijk liggen in het theater en de installatie die ze maakte verraadt die theatrale achtergrond. Want hoewel het idee wat eraan ten grondslag ligt eigenlijk simpel is (een film van een horizontrip), is de technische uitwerking van de installatie perfect en het effect bijna spectaculair.
Overigens is het werk wel schatplichtig aan dat van de Amerikaanse kunstenaar Dan Graham: niet alleen aan zijn vroegere video-installaties waarin hij ook speelde met spiegeling en verschillende effecten afhankelijk van waar je je bevond ten opzichte van de camera en spiegels, maar vooral ook aan zijn glazen paviljoens waarin weerspiegeling, doorzicht en de gekozen locatie(vaak buiten) van groot belang zijn.
MARIKENOVERDIJK 